Το Cloud Computing ως μία νέα τάση στο IT σε εταιρικό περιβάλλον, απασχολεί ολοένα και περισσότερο τη διεθνή κοινότητα της εφαρμοσμένης πληροφορικής και υπόσχεται σημαντικές αλλαγές και βελτιώσεις σε όλα τα επίπεδα.
Ο όρος Cloud Computing δεν είναι καινούριος. Χρησιμοποιήθηκε πρώτη φορά το 1960 σε μία προσπάθεια του John McCathy να παρουσιάσει και να οργανώσει τη χρήση υπολογιστών σαν υπηρεσία για το κοινό. Αργότερα – και μέχρι το 1990 – ήταν συνυφασμένος με θέματα τηλεφωνίας. Σήμερα το Cloud (σύννεφο) αποτελεί μία μεταφορά του όρου διαδίκτυο και πώς αυτό απεικονίζεται στα διαγράμματα δικτύων υπολογιστών.

Χρησιμοποιώντας τον όρο αυτό, μιλάμε για τη σχετική υποδομή που κρύβει το δίκτυο στο οποίο αναφερόμαστε. Η λέξη computing προφανώς αναφέρεται στη χρήση υπολογιστών. Η τυπική χρήση του Cloud Computing παραδίδει εφαρμογές στο χρήστη online μέσω web browser, ενώ το λογισμικό και τα δεδομένα είναι αποθηκευμένα σε διακομιστές. Με αυτόν τον τρόπο ο χρήστης έχει να ασχοληθεί μόνο με τα εργαλεία που χρησιμοποιεί, χωρίς να χρειάζεται γνώσεις ελέγχου τεχνολογικής υποδομής ή διαχείρισης. Το Cloud Computing είναι επεκτάσιμο με στοιχεία εικονοποίησης και παρέχεται σαν υπηρεσία μέσω του διαδικτύου.

Αναγκαιότητα για μετάβαση στο «σύννεφο»
Ενώ λοιπόν κάποια εποχή «το σύννεφο έφερνε βροχή» σήμερα συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Η «βροχή» έρχεται να φέρει το σύννεφο στην επιφάνεια, προκειμένου να ξεπεράσουμε πολλές αντίξοες καταστάσεις σε επίπεδο εφαρμοσμένης πληροφορικής. Η αναγκαιότητα του Cloud Computing προέκυψε ουσιαστικά από την εκρηκτική ζήτηση για νέους πόρους σε επίπεδο χρήσης δικτύου και του υλικού που αποτελεί αυτό. Στις μέρες μας είναι γεγονός ότι οι ανάγκες σε εταιρείες και Οργανισμούς αυξάνονται συνεχώς σε επίπεδο πληροφοριακής υποδομής. Για παράδειγμα, πολλά από τα προγράμματα σχεδίασης απαιτούν νέο υπολογιστή με περισσότερη μνήμη, χωρητικότητα και υπολογιστική ισχύ. Τα αποτελέσματα σε ό,τι αφορά στην ίδια τη δουλειά που επιτελεί, φυσικά, είναι πολύ εντυπωσιακά. Όμως τα δεδομένα που πλέον εξάγει, είναι πολύ πιο μεγάλα σε χωρητικότητες. Επίσης η αυξητική τάση των χρηστών υπολογιστών σε ένα εταιρικό περιβάλλον, δημιουργεί την ανάγκη για να αγοραστεί νέος αποθηκευτικός χώρος. Παράλληλα, το εταιρικό δίκτυο πιάνει τα όριά του, καθώς τα αυξημένα σε όγκο αρχεία από μετακινήσεις, e-mails και backups, πραγματικά καταβροχθίζουν το bandwidth. Είναι προφανές ότι η αλυσιδωτή αυτή αντίδραση δεν σταματάει. Απλά ζητάει πόρους – και σε περίοδο φόρτου μπορεί να γίνει άκρως επικίνδυνη για την εταιρεία ή τον Οργανισμό. Κάπου εδώ παρουσιάζεται και το Cloud Computing για να δώσει λύσεις σε πολλά θέματα, όπως στο να μειώσει τις ανάγκες σε bandwidth μέχρι και κατά το μισό, σύμφωνα πάντα με εταιρείες ανάπτυξης, υλοποίησης και παροχής του.

Βασικά ερωτήματα
Συνήθως οι πιο κρίσιμες ερωτήσεις σε επιχειρηματικό επίπεδο είναι πόσο κοστίζει το Cloud computing. Σε ποιους απευθύνεται; Κάνει για τη δική μου επιχείρηση; Μήπως είναι ακριβό και απευθύνεται σε μεγάλες εταιρείες και μόνο; Είναι η νέα μόδα που θα πληρώσουμε ακριβά, για να λέμε ότι είμαστε μέσα στα πράγματα; Είμαι απόλυτα σίγουρος ότι ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων που λαμβάνουν τις σημαντικές αποφάσεις για τα θέματα της υποδομής πληροφορικής σε μια επιχείρηση, αναρωτιούνται: Γιατί να το χρησιμοποιήσω; Θα κερδίσω κάτι; Γλιτώνω χρήματα με αυτό; Έχω δώσει τόσα λεφτά σε εξοπλισμό, γιατί να τον αλλάξω; Επίσης κάποιοι σκέφτονται και άλλες πτυχές του θέματος, όπως το κατά πόσο είναι ασφαλές. Είναι κοινά αποδεκτό ότι πάντα υπάρχει δυσπιστία σε κάθε νέα τεχνολογία. Ειδικότερα όταν αυτή η τεχνολογία χρησιμοποιεί απομακρυσμένους servers αντί του εξοπλισμού, τα ερωτήματα και τα διλήμματα σε θέματα ασφάλειας αυξάνονται. Εύλογη λοιπόν η απορία αν τα ευαίσθητα δεδομένα της εταιρείας είναι ασφαλή. Στις παρακάτω γραμμές θα απαντήσουμε σε όλες αυτές τις ερωτήσεις. Ταυτόχρονα θα παρουσιάσουμε τον τρόπο λειτουργίας και την υλοποίηση του Cloud Computing, ώστε να μπορέσετε μόνοι σας να αποφασίσετε εάν θέλετε να το χρησιμοποιήσετε και με ποιο τρόπο.

Λειτουργία και υλοποίηση
Το cloud computing λοιπόν, μπορεί να αποτελέσει πραγματικότητα σε κάθε είδους επιχείρηση – είτε αυτή είναι μικρού μεγέθους είτε μεσαίου είτε μεγάλου. Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των εργαζομένων δεν παίζει ρόλο. Το κλειδί της επιτυχίας είναι η αποδοτικότητα. Για του λόγου το αληθές, η εταιρεία voices.com ασχολείται με την εύρεση και τη δικτύωση ανθρώπων με «ραδιοφωνικές» φωνές, για τηλεοπτικές η ραδιοφωνικές διαφημίσεις. Η εταιρεία απασχολεί εικοσιπέντε εργαζόμενους και έχει υιοθετήσει το cloud computing με τη μέθοδο του λογισμικού σαν υπηρεσία, χρησιμοποιώντας το Google Apps και άλλες εφαρμογές. Η Author Solutions είναι μία ιδιωτική εκδοτική εταιρεία με δυναμικό τετρακοσίων ατόμων και έχει επίσης υλοποιήσει τη λύση του cloud computing προκειμένου να βελτιωθεί και να βασίζεται πάντα στην ίδια πλατφόρμα του Force.com, η οποία με τη σειρά της αναπτύσσεται συνέχεια.
Το cloud computing μπορεί να θεωρηθεί ως μία παρεχόμενη υπηρεσία, ανάλογη με τη ζήτηση που υπάρχει σε μια δεδομένη χρονική στιγμή. Η υπηρεσία αυτή βασίζεται σε ένα εικονικό υπολογιστή, ενώ η αρχιτεκτονική του cloud computing του προσδίδει τα παρακάτω χαρακτηριστικά :

  • Η χρήση του εξαρτάται από τη ζήτηση (on-demand).
  • Το μέγεθός του μπορεί να αλλάζει δυναμικά σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Η ευελιξία αυτή δίνει τη δυνατότητα να προσθέτουμε ή να αφαιρούμε υποδομές, ανάλογα με τις ανάγκες της παρούσας στιγμής.
  • Παρέχει κοινόχρηστους πόρους, όπως βάσεις δεδομένων ή μνήμη, ώστε να εξοικονομεί χρήμα για υλικό υπολογιστών.
  • Οι χρήστες πληρώνουν ανάλογα με τη χρήση του.
  • Εκμεταλλεύεται και χρησιμοποιεί τεχνολογίες δικτύου.

Το cloud computing μπορεί να εφαρμοστεί με τρεις διαφορετικές μεθόδους:

  • Software as a service (SaaS). Σε αυτήν την περίπτωση το λογισμικό προσφέρεται από εναλλακτικό πάροχο, ανάλογα με τη ζήτηση, μέσω internet και με δυνατότητα απομακρυσμένης παραμετροποίησης. Για παράδειγμα, οι online επεξεργαστές κειμένου ή λογιστικών φύλλων, τα Google Docs και άλλα, είναι εφαρμογές βασισμένες στη μέθοδο αυτή.
  • Platform as a service (PaaS). Η μέθοδος αυτή επιτρέπει στους πελάτες να δημιουργήσουν νέες εφαρμογές με δυνατότητες απομακρυσμένης παραμετροποίησης. Η πλατφόρμα παρέχει εργαλεία ανάπτυξης διαχείρισης και διάρθρωσης. Κλασικά παραδείγματα είναι το Force, το Google App Engine και το Microsoft Azure.
  • Infrastructure as service (IaaS). Η συγκεκριμένη μέθοδος παρέχει εικονικές μηχανές, υλικό υπολογιστών και λειτουργικά συστήματα, τα οποία μπορούν να ελέγχονται και να παραμετροποιούνται από απόσταση. Παραδείγματα για τη μέθοδο αυτή αποτελούν το Amazon EC2 και S3, το Terremark Enterprise Cloud, το Windows Live Skydrive και το Rackspace Cloud.

Το cloud computing διακρίνεται επίσης στις εξής κατηγορίες:

  • Public ή διαθέσιμο στο κοινό, όπου κάθε οργάνωση μπορεί να εγγραφεί.
  • Private ή ιδιωτικό. Βασισμένο σε υπηρεσίες σύμφωνα με τις αρχές του, αλλά προσβάσιμο μόνο σε ένα ιδιωτικό δίκτυο.
  • Partner ή εταιρικό. Σε αυτήν την περίπτωση οι υπηρεσίες προσφέρονται από τον πάροχο σε καθορισμένο αριθμό εταίρων.

Το IaaS θεωρείται μίσθωση υπολογιστικής ισχύος. Οι φυσικές υποδομές χάνονται, αλλά η τοποθέτηση μιας βάσης δεδομένων ή μιας εφαρμογής server πρέπει να γίνει στη δική σας υποδομή. Ως εκ τούτου, η εξοικονόμηση προέρχεται από το πόσο αποτελεσματικά είναι τα κέντρα δεδομένων, εναντίον εκείνων που προσφέρουν εταιρείες όπως της Amazon – και για το λόγο ότι αυτά είναι μεγάλα και πολύ γρήγορα, η οικονομία δεν είναι σημαντική. Από την άλλη πλευρά, Το PaaS προσφέρει σημαντική εξοικονόμηση, γιατί πολύ απλά δεν χρειάζεστε πια τα κέντρα δεδομένων σας. Το SaaS αποτελεί ένα μείγμα των δύο και μπορεί να ωφελήσει γιατί δανείζεται τα χαρακτηριστικά του PaaS, καθώς και την εξοικονόμηση που προσφέρει το PaaS, γλιτώνοντας περίπου το 1/5 σε κόστος συντήρησης και στα έξοδα για αναβαθμίσεις, σε χρονική περίοδο 3-5 ετών.

Οφέλη για την εταιρεία και τον Οργανισμό
Η νέα αυτή τεχνολογία, λοιπόν, μπορεί να ωφελήσει μία εταιρεία ή Οργανισμό, καθώς μπορεί να μειώσει δραματικά τα έξοδά της και να προσαρμοστεί ανάλογα με τις ανάγκες της. Χρησιμοποιώντας το σύννεφο, λοιπόν, δεν χρειάζεται να πληρώσουμε για το virtualization. Τo Xen-Server, για παράδειγμα, δεν κοστίζει. (http://www.xenserver5.com/landing/FreeXS_VJ/).
Η τεχνογνωσία που υπάρχει παρέχεται και online, ενώ η συντήρηση/αναβάθμιση των υπολογιστών της εταιρείας και η ανανέωση λειτουργικού και λοιπού λογισμικού γίνονται κεντρικά. Ο αποθηκευτικός χώρος συνήθως είναι πιο μεγάλος από αυτόν των εταιρικών υποδομών και το ΙΤ τμήμα απαλλάσσεται από τον πονοκέφαλο να ανανεώνει τα software σε κάθε pc. To cloud computing προσαρμόζεται και επεκτείνεται ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και προσφέρει την ελευθερία της κίνησης. Για παράδειγμα, ο manager που δουλεύει στο 2ο όροφο, πάει σε σύσκεψη στον 7ο. Εκεί μπορεί από οποιαδήποτε συσκευή να κάνει login και να έχει όλο τον υπολογιστή του, μπροστά του. Αν θέλει μπορεί επίσης να μπει εκεί από το προσωπικό του laptop και να δουλέψει χωρίς να ασχοληθεί με το τι προγράμματα τρέχει το laptop ή με μεταφορά αρχείων. Με ένα απλό login θα έχει πάλι όλο το Pc του, μπροστά του. Τέλος, το ΙΤ δεν έχει να ανησυχεί για τη συνεχή επίβλεψη και αναβάθμιση του server, καθώς αυτός δεν υπάρχει τοπικά. Για να πάρετε μία πρακτική γεύση του θέματος, θα σας πρότεινα να ρίξετε μία ματιά στο Glide OS http://www.glidedigital.com/ στο οποίο μπορείτε να κάνετε ένα free λογαριασμό και να το δοκιμάσετε.

Προβληματισμοί
Ας δούμε τώρα και την άλλη πλευρά του νομίσματος και με βάση τα ερωτήματα που θέσαμε στην αρχή ας δούμε ποια είναι τα ρίσκα που παίρνουμε υιοθετώντας το cloud. Πολλοί από όσους διαβάζουν το συγκεκριμένο άρθρο, ίσως να πουν «. ότι εγώ δεν θέλω όμως σε καμία περίπτωση να μη γνωρίζω πού είναι ο server στον οποίο βρίσκονται τα εταιρικά μου αρχεία». Στο παρελθόν έχει ακουστεί και γνώμη κάποιου που είπε: «θέλω να έχω το server μου εδώ μπροστά μου, να τον βλέπω, να τον ακούω, να ακουμπάω τον καφέ μου επάνω και να μου τον κρατάει ζεστό»! Τα ρίσκα λοιπόν του σύννεφου είναι πως οι χρήστες δεν έχουν φυσική επαφή με το server, τα αποθηκευτικά μέσα ή άλλα μέρη του δικτύου. Ο έλεγχος βρίσκεται πραγματικά στα χέρια του πάροχου, ενώ οι χρήστες υπάρχει περίπτωση να περιοριστούν και να εξαρτώνται από το πακέτο του πάροχου. Πρέπει να βρεθεί ουσιαστική λύση στο ποιος έχει access, σε τι. Επίσης ένα αρνητικό κατά πολλούς είναι ότι οι ευαίσθητες και προσωπικές πληροφορίες πελατών των εταιρειών θα βρίσκονται στο δίκτυο του πάροχου. Προκύπτει λοιπόν ένα πολύ λεπτό ζήτημα για το πώς διασφαλίζονται τα δεδομένα, χωρίς αυτοί να μείνουν με την εντύπωση ότι απλά οι πληροφορίες τους κάνουν «βόλτα» στο διαδίκτυο. Άλλο κρίσιμο θέμα είναι τι μέτρα έχει πάρει ο πάροχος σε περίπτωση καταστροφής. Βλέποντάς το από την πλευρά που αφορά στο business continuity, έχει κάποιο ετοιμοπόλεμο σχέδιο σε περίπτωση καταστροφής; Είναι αυτό το σχέδιο αρκετό για εμάς; Ένα θέμα που πρέπει να μας απασχολήσει κατά την επιλογή του πακέτου, είναι το εξής: Αν κάποτε θέλουμε να γυρίσουμε στο κλασικό μοντέλο server-client, πώς και σε ποια μορφή θα μας επιστραφούν τα δεδομένα μας;

Συμπεράσματα
Είναι εμφανές ότι το cloud computing λαμβάνει πλέον σταδιακά, μεγάλη αποδοχή. Υπάρχουν γνώμες που υποστηρίζουν πως όλα είναι ένα εμπορικό κόλπο για να δημιουργηθούν νέα συστήματα με αφορμή το κέρδος. Οι εταιρείες από την πλευρά τους μάχονται για το ποια θα είναι η καλύτερη σε υπηρεσίες. Άλλοι υποστηρίζουν ότι προτιμούν τα αρχεία τους να βρίσκονται στο cloud, γιατί νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια. Οι απόψεις πολλές, αλλά αυτό δεν πρέπει να μας τρομάζει. Γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά του σύννεφου, το πώς λειτουργεί και το τι προσφέρει, πιστεύω ότι ήδη έχετε βγάλει τα πρώτα συμπεράσματα για την επιλογή μιας λύσης. Επίσης έχετε ήδη στο μυαλό σας τι θα πρέπει να ρωτήσετε πριν την επιλογή και αγορά κάποιας υπηρεσίας. Όπως πολύ σωστά έχετε διαπιστώσει, στο άρθρο αυτό δεν έγινε αναφορά στην πιο σημαντική ερώτηση. Τι γίνεται με το θέμα security;
Το θέμα της ασφάλειας για το cloud είναι μεγάλο. Δεν πιστεύουμε ότι μπορεί να εξηγηθεί σε μία παράγραφο. Γι’ αυτόν το λόγο αποφασίσαμε να αφιερώσουμε ένα ολόκληρο άρθρο και να το παρουσιάσουμε αναλυτικά στο επόμενο τεύχος μας.

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΣΟΥΛΑΧΑΚΗ