Η διαδικασία μεταφοράς χρημάτων μέσω των λεγόμενων εξωτραπεζικών συναλλαγών γνωρίζει παγκοσμίως μεγάλη ανάπτυξη, κάτι που όμως αρκετοί απατεώνες προσπαθούν να εκμεταλλευτούν, εφευρίσκοντας διάφορους τρόπους υφαρπαγής των χρημάτων αυτών.
Η ασφαλής μεταφορά χρημάτων αποτελεί ένα σημαντικό κοινωνικό ζήτημα, καθώς σε καθημερινή βάση τεράστια χρηματικά ποσά μεταφέρονται από το ένα μέρος σε κάποιο άλλο, εξυπηρετώντας τις ανάγκες των ανθρώπων ανά τον κόσμο. Ειδικότερα στην εποχή μας όπου η διαδικασία της παγκοσμιοποίησης έχει ενοποιήσει τις αγορές σε παγκόσμιο επίπεδο, η διεθνής μεταφορά χρημάτων γίνεται ολοένα και πιο σημαντική. Ο πιο γνωστός τώρα τρόπος μεταφοράς χρηματικών ποσών ανά τον κόσμο, είναι μέσω των τραπεζικών δικτύων.
Οι τράπεζες έχουν δημιουργήσει ειδικά δίκτυα, μέσω των οποίων ο καθένας μπορεί να στείλει χρήματα, οπουδήποτε στον κόσμο επιθυμεί. Εκτός όμως των μεταφορών μέσω του τραπεζικού δικτύου, χρήματα μπορεί κάποιος να στείλει και εξωτραπεζικά, χρησιμοποιώντας ιδιωτικές εταιρείες (και η πλειοψηφία των τραπεζών άλλωστε είναι ιδιωτικοί οργανισμοί) όπως η western union και η moneygram. Οι εταιρείες αυτές έχουν διαμορφώσει ένα δίκτυο σε παγκόσμιο επίπεδο, όπου ο καθένας μπορεί να στείλει χρήματα σχεδόν σε κάθε μέρος του κόσμου.
Αυτό γίνεται ως εξής: Αν κάποιος, για παράδειγμα, από την Ελλάδα επιθυμεί να αποστείλει χρήματα στη Γερμανία, τότε πηγαίνει σε κάποιο πρακτορείο της συγκεκριμένης εταιρείας (πρακτορεία της western union βρίσκονται ακόμα και στα ΕΛ.ΤΑ.) το οποίο βρίσκεται στην Ελλάδα, συμπληρώνει την ειδική φόρμα (παρόμοια με αυτήν στην εικόνα 1), δίνει τη φόρμα μαζί με τα χρήματα και την ταυτότητά του και λαμβάνει μία απόδειξη, την οποία μάλιστα θα πρέπει να υπογράψει.
Εν συνεχεία, για να μπορέσει ο παραλήπτης να παραλάβει τα χρήματα στη Γερμανία, θα πρέπει να έχει μαζί την ταυτότητά του, να γνωρίζει το χρηματικό ποσό που του απεστάλη, να γνωρίζει το όνομα και το επώνυμο του αποστολέα των χρημάτων, καθώς και από ποια χώρα και ποια πόλη εστάλησαν. Καλό είναι να γνωρίζει επίσης και τον αριθμό της απόδειξης του αποστολέα. Τέλος, υπογράφει σε μία απόδειξη ότι παρέλαβε τα χρήματα, τα παραλαμβάνει και μπορεί να αποχωρήσει. Είναι προφανές ότι σαν τρόπος μεταφοράς χρημάτων είναι πολύ πιο εύκολος και πολύ πιο σύντομος. Δεν χρειάζεται ο αποστολέας να ανοίξει ή να έχει λογαριασμό σε μία τράπεζα, δεν περιορίζεται από το ωράριο των τραπεζών, οι οποίες είναι ανοικτές για το κοινό λίγες ώρες και τέλος, η μεταφορά των χρημάτων είναι άμεση (γίνεται μέσα σε λίγα λεπτά, σύμφωνα με την επίσημη ιστοσελίδα της western union ), δίνοντας στον παραλήπτη τη δυνατότητα να παραλάβει τα χρήματα άμεσα, χωρίς ημέρες αναμονής. Βέβαια, το μέγιστο ποσό που μπορεί να αποσταλεί ημερησίως ανά άτομο είναι 10.000 , χρήματα τα οποία είναι αρκετά. αφού αναφερόμαστε σε συναλλαγές μεταξύ ατόμων και όχι εταιρειών, οι οποίες κατά κανόνα συναλλάσσονται με πολύ μεγαλύτερα ποσά. Ο ανωτέρω τρόπος τώρα μπορεί να είναι πιο πρακτικός για την αποστολή χρημάτων, παράλληλα όμως είναι και πολύ πιο ανώνυμος, ενώ είναι πολύ δύσκολος ο εντοπισμός της πορείας των χρημάτων, γεγονός που τον κάνει ανάρπαστο για συναλλαγές εμπλεκόμενες με εγκληματικές δραστηριότητες και ειδικά για απάτες οι οποίες πραγματοποιούνται μέσω του διαδικτύου. Η western Union, επιθυμώντας να προφυλάξει τους πελάτες της από τις απάτες, αναφέρει στην ιστοσελίδα της τέσσερις βασικούς κανόνες, τους οποίους οι πελάτες της θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη, για δική τους προφύλαξη :
- Ποτέ να μην αποστέλλονται χρήματα σε άτομα άγνωστα στον αποστολέα, με αυτόν τον τρόπο μεταφοράς χρημάτων.
- Να μην εμπιστεύεστε ευκαιρίες και συμφωνίες, οι οποίες είναι πολύ καλές για να είναι αληθινές .
- Μη χρησιμοποιείτε αυτόν τον τρόπο πληρωμής, για αγορά πραγμάτων από on line δημοπρασίες.
- Ποτέ μην αποστείλετε χρήματα για πληρωμή φόρων και εισφορών διαγωνισμού λόττο του εξωτερικού, στον οποίο κερδίσατε .
Σύμφωνα με τα παραπάνω λοιπόν, αντιλαμβανόμαστε ότι αυτός ο τρόπος μεταφοράς χρημάτων ενδείκνυται για προσωπικές συναλλαγές μέσω γνωστών ατόμων (π.χ. μέσω οικογενειών) και όχι για απρόσωπες επαγγελματικές συναλλαγές. Ας δούμε όμως το γιατί, πιο αναλυτικά.
Η επικινδυνότητα αυτών των συναλλαγών
Το βασικότερο ίσως πρόβλημα των συναλλαγών αυτού του είδους είναι ότι σε περίπτωση απάτης είναι αδύνατον να εντοπιστούν τα χρήματα και κατ επέκταση ο παραλήπτης τους. Επειδή οι συναλλαγές γίνονται με μετρητά και χωρίς την ύπαρξη λογαριασμού, ο παραλήπτης μπορεί με μία πλαστή ταυτότητα να παραλάβει τα χρήματα και από εκεί και πέρα είναι αδύνατος ο εντοπισμός τους. Εδώ δεν υπάρχει λογαριασμός ο οποίος μπορεί να «παγώσει», με αποτέλεσμα να μη μπορεί ο παραλήπτης να παραλάβει τα χρήματα και επίσης δεν υπάρχει η δυνατότητα εντοπισμού της πορείας των χρημάτων. Επίσης είναι εξαιρετικά πιο δύσκολο να «ανοίξει» κάποιος έναν τραπεζικό λογαριασμό με πλαστά στοιχεία, από το να παραλάβει χρήματα που του εστάλησαν μέσω της western union με μία πλαστή ταυτότητα. Γι αυτούς κυρίως τους λόγους, οι απατεώνες χρησιμοποιούν αυτού τους είδους τις συναλλαγές, καθώς γνωρίζουν ότι από τη στιγμή που θα παραλάβουν τα χρήματα, είναι σχεδόν αδύνατο να τους εντοπίσει κανείς. Στην πλειοψηφία των απατών μέσω του διαδικτύου, λοιπόν, τα θύματα απέστειλαν τα χρήματά τους με αυτού τους είδους τον τρόπο, με αποτέλεσμα ο εντοπισμός των δραστών να καθίσταται ουσιαστικά αδύνατος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι απάτες οι οποίες τελούνται μέσω της ιστοσελίδας δημοπρασιών www.ebay.com. Εδώ, οι δράστες προτρέπουν τα θύματά τους να αποστείλουν τα χρήματα με εξωτραπεζικές συναλλαγές και όχι μέσω paypal όπου είναι η πιο συνήθης πληρωμή για αγορές μέσω διαδικτύου και φυσικά η πιο ασφαλής. Αν λοιπόν σε μία συναλλαγή σας μέσω του ebay.com κάποιος σας προτρέψει να τον πληρώσετε μέσω της western union ή της moneygram και όχι μέσω του paypal, καλό είναι να το αποφύγετε (αναφέρεται ρητά άλλωστε και στην επίσημη ιστοσελίδα της western union ). Στο σημείο αυτό, ας σταθούμε για λίγο στο paypal, προκειμένου να δούμε τι είναι ακριβώς και γιατί θεωρείται πιο ασφαλές για διαδικτυακές συναλλαγές.
Το Paypal
To paypal είναι ένας τρόπος on line χρηματικών συναλλαγών, μέσω του οποίου οι χρήστες του internet μπορούν να πραγματοποιήσουν διαδικτυακές αγοραπωλησίες με σχετικά ασφαλή τρόπο. Πληροφοριακά, αναφέρουμε πως η εταιρεία που το διαχειρίζεται, διαχειρίζεται και την ιστοσελίδα www.ebay.com, γι αυτό και προτρέπονται οι χρήστες του e-bay να το χρησιμοποιούν. Το Paypal λειτουργεί περίπου όπως λειτουργεί ένας τραπεζικός λογαριασμός, σε διαδικτυακό όμως επίπεδο. Ανοίγει κάποιος ένα λογαριασμό paypal και από εκεί και πέρα τον χρησιμοποιεί για τις On line συναλλαγές του. Για να ανοίξει τώρα κάποιος έναν τέτοιο λογαριασμό, χρειάζεται να δώσει τα πραγματικά προσωπικά του στοιχεία και τα στοιχεία της πιστωτικής ή της χρεωστικής του κάρτας, την οποία έχει προμηθευτεί από την τράπεζά του. Εν συνεχεία, ελέγχεται αν τα στοιχεία της κάρτας είναι αληθή και αντιστοιχούν στα στοιχεία του λογαριασμού και αφού είναι όλα εντάξει ενεργοποιείται ο λογαριασμός. Το σημαντικό στο paypal έγκειται στο γεγονός ότι τα στοιχεία που δίνει κάποιος είναι πολύ δύσκολο να είναι ψευδή (ελέγχονται μέσω του τραπεζικού συστήματος) και κατά τις συναλλαγές ο παραλήπτης λαμβάνει μόνο το χρηματικό ποσό, χωρίς να έχει πρόσβαση στα στοιχεία της πιστωτικής ή χρεωστικής κάρτας αποστολέα. Σε αυτά, έχει πρόσβαση μόνο το paypal. Γι αυτούς κυρίως τους λόγους, το paypal θεωρείται πιο ασφαλής τρόπος συναλλαγής χρημάτων μέσω διαδικτύου, αφού δεν υπάρχει πρόσβαση των ατόμων που συναλλάσσονται σε προσωπικά στοιχεία, ενώ σε περίπτωση απάτης οι διωκτικές αρχές έχουν περισσότερες πιθανότητες να βρουν τους δράστες, αφού έχουν και περισσότερα στοιχεία στη διάθεσή τους – και το σημαντικότερο, τα στοιχεία αυτά είναι κατά κανόνα αληθή. Βέβαια, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι όταν υπάρχει συναλλαγή μέσω του paypal, υπάρχει εμπλοκή και του τραπεζικού δικτύου, όποτε και των μειονεκτημάτων του, σε περιορισμένο όμως βαθμό, αφού οι εντολές μεταφορών γίνονται διαδικτυακά, γεγονός που συνεπάγεται 24ωρη δυνατότητα.
Είδαμε παραπάνω τους πιο διαδεδομένους τρόπους, με τους οποίους πραγματοποιούνται σήμερα οι χρηματικές συναλλαγές, τα μειονεκτήματα και πλεονεκτήματά τους, καθώς και ποιες προτιμούνται από τους εγκληματίες του διαδικτύου. Όποιον τρόπο και να διαλέξουμε λοιπόν για τις συναλλαγές μας, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί προκειμένου να αποφύγουμε την εξαπάτηση και την απώλεια των χρημάτων μας.
Μέτρα πρόληψης
Τα πιο βασικά μέτρα πρόληψης για τέτοιου είδους απάτες αναφέρθηκαν παραπάνω (τα 4 μέτρα που υπάρχουν στην ιστοσελίδα της western union). Αυτό που εμείς θα θέλαμε να προσθέσουμε και το θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντικό, είναι πως όλοι οι χρήστες του διαδικτύου και ειδικότερα αυτοί που το χρησιμοποιούν για αγορές και συναλλαγές, θα πρέπει να είναι υπέρ του δέοντος καχύποπτοι σε θέματα χρηματικών συναλλαγών και να μην εμπιστεύονται κανέναν. Το διαδίκτυο είναι απρόσωπο και ο καθένας μπορεί να είναι ό,τι δηλώσει, συνεπώς πριν αποστείλετε χρήματα, βεβαιωθείτε ότι το άτομο στο οποίο τα στέλνετε είναι όντως αυτό που λέει ότι είναι και δεν έχει σκοπό να σας εξαπατήσει. Θα πρέπει λοιπόν να αποκτήσουμε όλοι τη νοοτροπία της αμφισβήτησης και της εξονυχιστικής έρευνας, όχι μόνο όταν συναλλασσόμαστε μέσω του internet, αλλά και σε κάθε διαδικτυακή μας δραστηριότητα.
Του Παναγιώτης Κικίλια
Στέλεχος της Υπηρεσίας Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος
